Binnenkijken bij Dokters van de Wereld Antwerpen

Er staan stoelen buiten voor de patiënten die wachten op hun afspraak en ze krijgen thee aangeboden door Yousif, een dertigjarige man die als vrijwilliger voor de ngo werkt. 

Yousif (30): ‘Zes jaar geleden ben ik gevlucht uit Irak. Ik werkte daar als journalist en hielp in mijn vrije tijd bij het Rode Kruis. Ook hier wil ik iets terugdoen voor wat de Belgen hier voor mij deden toen ik pas was aangekomen. Ik hou van dit land, het heeft me een nieuwe toekomst gegeven. Ik fiets rond voor Uber en in het weekend werk ik in de bouw. Daarnaast volg ik een paar keer per week Nederlandse les en werk ik sinds kort als vrijwilliger voor Dokters van de Wereld. Ik vertaal uit het Arabisch voor patiënten en ik geef iedereen een warme drank als ze aankomen. Het is fantastisch werk om te doen. Ik ontmoet veel mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, ik ben blij dat ik iets voor hen kan doen.’
 

Zorg als algemeen recht

Community Health Worker Bruno (38): ‘Minister Vandenbroucke zette het project van de Community Health Workers op poten. In Antwerpen vormen we met zeven mensen van allemaal verschillende nationaliteiten een groepje. Samen spreken we zestien verschillende talen van Pasjtoe tot Roemeens, Spaans en Arabisch. We gaan naar marktjes, pleintjes en naar de wijkcentra om mensen die geen toegang tot zorg hebben naar hier te begeleiden. Omdat we de taal spreken van de patiënten en hen kunnen helpen met de vertaling is de drempel om bij een arts van Dokters van de Wereld aan te kloppen nog kleiner. Ik ben hier vandaag met Abdoul, een man van Marokkaanse origine die ik leerde kennen in wijkhuis Borgerbaan. Abdoul heeft rugpijn en de paracetamol die hij van de apotheker kreeg, helpt niet. Omdat hij geen papieren heeft, slaagt hij er niet in om de zorg te krijgen die hij verdient. Naar de spoedafdeling in het ziekenhuis gaan, lukt niet omdat hij dat niet kan betalen.’ 

Abdoul (35): ‘In 2019 besliste ik met zeven vrienden om vanuit mijn geboortestad Nador naar België te vluchten. In Marokko is er geen werk en is het leven hard. We spaarden samen om een bootje te kopen zodat we de oversteek konden maken. Zo’n tocht over zee is levensgevaarlijk, zelfs voor ons die ons hele leven aan de kust gewoond hebben en de zee door en door kennen. We waren erg bang dat we onze eindbestemming nooit zouden bereiken, je ziet de dood in je ogen tijdens zo’n tocht. Hoewel ik Marokko en mijn mama onbeschrijflijk hard mis, ben ik erg dankbaar dat ik van België mijn thuis heb kunnen maken. In België respecteren ze de mensen. Wie hard wilt werken, die vindt werk. Je wordt hier geholpen. Ik wil erg graag proberen aan de Belgische nationaliteit te geraken, maar durf de papieren niet aan te vragen. Wat als ik teruggestuurd word?’ 

Het verschil maken

Annabelle (34) zit aan het onthaal en werkt als medische secretaresse. Ze ontvangt de patiënten, vraagt naar hun gegevens en naar hun klachten en symptomen. ‘Dat ik een verschil kan maken in iemands leven door te luisteren vind ik fantastisch. Door rustig en menselijk met iedereen om te gaan, valt de schroom van onze patiënten weg. Ik ben zelf drietalig en vind altijd wel een weg als dat niet genoeg is. Dan communiceren we via een tolk, via Google Translate of met handen en voeten. We zoeken naar een oplossing tot elke patiënt die hier komt begrepen wordt. De dankbaarheid zien in de ogen van onze patiënten, is hartverwarmend. Vaak kloppen ze op mijn raampje voor ze naar buiten gaan om te wuiven en me te bedanken. Dat ons team ervoor gezorgd heeft dat er een last van iemand z’n schouders valt, dat is toch fantastisch?’

De jonge Juliana is hier al eerder geweest en komt vandaag terug om de dokter te zien. Ze wilt informatie inwinnen over anticonceptie bij vrijwillige arts Chris. Secretaresse Annabelle stuurt haar door naar de dokterskamer. Juliana’s biologische vader zit in de gevangenis, haar mama verwaarloost haar. Ze woont bij haar vriend in Antwerpen en wil voorkomen dat ze zwanger wordt, want dat zouden haar problemen alleen maar groter maken. 
 

Dokter Chris (67) werkt als vrijwillige arts bij Dokters van de Wereld. ‘Ik ben huisarts van opleiding en ben meteen na het afstuderen een praktijk gestart met mijn man. Toen ik ontdekte dat er in Antwerpen zoveel mensen met slechte toegang tot zorg woonden, besliste ik me naast het werk in de praktijk ook in te zetten voor minderheidsgroepen. In de Sint-Andrieswijk deed ik bijvoorbeeld voor het Tropisch Instituut laagdrempelige screenings voor hiv en soa’s en ik heb me doorheen die jaren steeds meer gespecialiseerd in het domein seksualiteit. Ook hier bij Dokters van de Wereld is seksuele en reproductieve gezondheidszorg mijn focus, naast algemene huisartsenconsultaties. Ik herinner me de eerste hiv-diagnose nog bij Dokters van de Wereld. Een heteroseksuele moslimman en vader van vijf kinderen was door de oorlogssituatie in zijn land gevlucht in de hoop een beter leven te creëren voor hem en zijn gezin. Wanneer hij ’s avonds ronddoolde in onze stad ontmoette hij een man die hem beloofde te helpen. De man bood hem eten en onderdak aan en drong hem dat achteraf te betalen met seks. Ik deed een sneltest bij de man en moest hem nadien uitleggen dat hij een hiv-besmetting had opgelopen. Zo’n slecht nieuws gesprek is onvoorstelbaar heftig. 
Het zijn de verschillende culturen, de mikmak aan mensen en hun verhalen die me erg boeien. Iedereen die hier komt, sleurt een immense rugzak met zich mee en ik wil helpen die rugzak een tikje te verlichten. Dat een mens geen toegang zou hebben tot basisgezondheidszorg, een fundamenteel recht, spreekt mijn rechtvaardigheidsgevoel aan.’ 

Maatschappelijk werker Flor (24) legt uit dat het team hard inzet op empowerment. ‘Ik sta erg hard achter het beleid en de filosofie van Dokters van de Wereld waar elke vorm van White Savior Complex afwezig is. Het is niet de bedoeling om hier de held uit te hangen. We zijn allemaal gelijk en dat gevoel straalt ons hele team uit. We willen mensen weerbaar maken door hen te stimuleren om veel papierwerk zelf te doen. Lukt dat niet, dan helpen we uiteraard. Maar een mens komt veel verder als je ‘m een vis leert vangen in plaats van die vis meteen te geven. Dokters van de Wereld is het eindstadium voor veel mensen. België heeft een vrij goede sociale zekerheid, er is een vangnet onder een vangnet en nog een daaronder. En toch zijn er altijd mensen die – vaak door de belachelijkste redenen – hun recht op alles missen. En net voor die aller kwetsbaarste mensen willen wij er zijn. We scheppen vertrouwen en bekijken voor iedereen die hier komt wat hun rechten zijn. En dat op een erg toegankelijke manier.’