De Onzichtbaren en COVID-19: Syndemie in plaats plaats van pandemie

Een studie van de ULB, gefinancierd door de stad Brussel en het OCMW, vat de Covid-19-crisis op als een syndroom waarbij de synergie van ziekten, biologische, sociale en milieufactoren leiden tot een neerwaartse spiraal bij sommige bevolkingsgroepen.

De studie vond plaats in Brussel tijdens de eerste helft van 2021 en brengt de verhalen van precaire groepen samen. Hiervoor werd een beroep gedaan op terreinorganisaties- en mensen.  In totaal werden 110 mensen geïnterviewd en werden ongeveer 130 verhalen verzameld en geanalyseerd. De teams van Dokters van de Wereld hebben hieraan meegeholpen.  

De 6 sociale groepen zijn: daklozen; mensen zonder legale verblijfsstatus; gemarginaliseerde jongeren; eenoudergezinnen; drugsgebruikers; sekswerkers. Elk van de 6 verslagen bevat een analysegedeelte en een verzameling verhalen.

Uittreksels uit de verslagen van de terreinorganisaties :

Ahmed kwam alleen aan, zonder zijn ouders die in Spanje waren gebleven. Hij ging bij zijn tante wonen waar hij in de huiskamer sliep. Zijn situatie was een beetje moeilijk. Ingeschreven in een klas voor nieuwkomers, werd hij verwelkomd door een team van leraren. Hij had het erg moeilijk met de scheiding van zijn ouders. Daarna begon hij zich beter te voelen, maar de gezondheidscrisis had een zeer negatieve invloed op zijn situatie. Hij vond zichzelf alleen, opgesloten bij zijn tante. Binnen een paar maanden verloor hij het contact met de leerlingen in de klas. Covid hielp hem terug te vallen in een zeer gecompliceerde situatie. Geen internet. Geen computer, behalve een telefoon. Hij begon te roken, niet alleen sigaretten. Hij begon helemaal af te haken. Toen hoorden we niets meer van hem. We weten niet waar hij is.

Mevrouw X, 38 jaar, alleenstaande moeder, heeft 5 kinderen (12, 10, 9, 7 en 3). Ze is sinds 2010 bekend bij ons centrum. Ze woont in een flat met een huur van 1247,66 euro. Naast de huur zijn er nog alle andere kosten (ziekteverzekering, televisie, internet, enz.). Zij ontvangt een inkomen van 1330,74 euro en kinderbijslag van 1352 euro. Voor de lockdown had ze een schuld van 14.000 euro. De COVID-crisis heeft haar financiële situatie sterk verslechtert: opgesloten in de flat met 5 kinderen, ontwikkelde ze eetbuien en kocht ze grote hoeveelheden voedsel.  Hierdoor kon ze haar huur niet meer betalen.  Haar geestelijke gezondheid was er slecht aan toe.  Het was erg moeilijk om voor vijf kinderen te zorgen. Er was ook een digitale kloof. Ze had geen toegang tot een computer om in contact te blijven met de buitenwereld. Ze kon geen buitenactiviteiten met de kinderen doen tijdens de opsluiting...Als gevolg van de opsluiting verloor ze het overzicht over tijd en budget. Hierdoor belandde ze in grote eenzaamheid. De geestelijke gezondheidszorg is sterk getroffen door de COVID-crisis.

De reactie van de regering op de pandemie was gericht op alle bevolkingsgroepen zonder onderscheid, en zonder rekening te houden met sociale en gezondheidsongelijkheden. Dit heeft geleid tot een sociale crisis (syndromaal). Deze crisis heeft de meest achtergestelde bevolkingsgroepen hard getroffen. De studie stelt dan ook een reeks acties en beleidsaanbevelingen voor die specifiek zijn voor elke geanalyseerde groep, maar die ook gemeenschappelijk zijn voor alle groepen, zoals: onvoorwaardelijke toegang tot gezondheidszorg of het recht op (betaalbare) huisvesting.