Reach Out project

Wat is gendergerelateerd geweld?

Gendergerelateerd geweld (GGG) is een overkoepelende term voor elke schadelijke daad die tegen de wil van een persoon wordt gepleegd en die gebaseerd is op de sociaal toegeschreven verschillen tussen mannen en vrouwen (gender). Het omvat handelingen die fysieke, seksuele of mentale schade veroorzaken, het dreigen met dergelijke daden, dwang en andere vrijheidsberovingen. Deze daden kunnen zowel in het openbaar als in de privésfeer plaatsvinden.

Gendergerelateerd geweld, vluchtelingen, verzoekers om internationale bescherming en personen zonder wettig verblijf

Gewapende conflicten en ontheemding verergeren GGG als gevolg van verdere versterking van ongelijkheden tussen mannen en vrouwen, het uiteenvallen van samenlevingen, het ontbreken van wettelijke kaders en onzekerheid over de mogelijkheden om in levensonderhoud te voorzien. Deze factoren maken personen kwetsbaarder voor GGG tijdens alle stadia van de migratie: vóór vertrek, tijdens de doorreis en/of in het onthaalland.

Gevolgen van GGG kunnen zich manifesteren op lichamelijk, emotioneel, seksueel en/of reproductief vlak. Angst voor stigmatisering of voor ongevoelige en beschuldigende attitudes van o.a. zorgverleners, politieagenten en tolken, vrees om uit het land te worden gezet, communicatiemoeilijkheden, schaamte, culturele en sociale verschillen en het niet of onvoldoende kennis hebben over hun rechten en de werking van het gezondheidssysteem in het onthaalland kunnen ervoor zorgen dat overlevenden van GGG geen hulp zoeken.

REACH OUT project

Vluchtelingen, verzoekers om internationale bescherming en personen zonder wettig verblijf worden in het algemeen vaak bestempeld als een ‘moeilijk te bereiken populatie’ waardoor de diversiteit op vlak van leeftijd, genderidentiteit, etniciteit/ras, nationaliteit, taal, seksuele geaardheid, religie, cultuur en vaardigheden wordt genegeerd. Om deze heterogene populatie die extra kwetsbaar is voor GGG te ondersteunen, startte Dokters van de Wereld in december 2019 met het REACH OUT project in Antwerpen. Dit project heeft als doel de toegang tot de noodzakelijke hulpverlening te verbeteren voor vluchtelingen, verzoekers om internationale bescherming en personen zonder wettig verblijf die één of meerdere vormen van GGG hebben ervaren. Het project is gefinancierd door de Europese Unie vanuit het Rights, Equality and Citizenship Programme (REC) 2014 – 2020 en wordt gelijktijdig uitgewerkt door Dokters van de Wereld in Nederland en Duitsland en door het Rode Kruis in Servië.

Acties

Om het doel van het REACH OUT project te verwezenlijken, gaat Dokters van de Wereld verschillende activiteiten organiseren in Antwerpen, waaronder:

• Rondetafelgesprekken met stakeholders om de coördinatie tussen de verschillende organisaties en netwerken verder te versterken en bestaande protocollen te optimaliseren.
• Informatieworkshops voor vluchtelingen, verzoekers om internationale bescherming en personen zonder wettig verblijf om hen onder andere te voorzien van informatie over over hun rechten, GGG en de passende diensten waarop ze beroep kunnen doen.
• Vormingen voor interculturele bemiddelaars en medewerkers van betrokken Antwerpse organisaties om hen te informeren over de effectieve, cultuur-sensitieve en holistische werkwijzen om overlevenden van GGG te identificeren en te begeleiden.
• Pleitbezorgingsacties gericht tot een breder publiek, om meer aandacht en steun te vragen voor vluchtelingen, verzoekers om internationale bescherming en personen zonder wettig verblijf die GGG hebben ervaren.

Verwachte resultaten

• Verbeterde informatievoorziening voor vluchtelingen, verzoekers om internationale bescherming en personen zonder wettig verblijf omtrent hun rechten en toegang tot zorg.
• Versterkte coördinatie en een persoonlijker contact tussen de betrokken Antwerpse organisaties.
• Verbeterde protocollen en richtlijnen ter bestrijding, voorkoming en ondersteuning van vluchtelingen, verzoekers om internationale bescherming en personen zonder wettig verblijf die GGG hebben ervaren.

Project implementatie

In het najaar van 2020 voerde Dokters van de Wereld gesprekken met meer dan 70 Antwerpse organisaties; organisaties die ofwel regelmatig in contact komen met vluchtelingen, personen zonder wettig verblijf en verzoekers om internationale bescherming, of die een expertise hebben op het terrein van gendergerelateerd geweld. Het doel van deze gesprekken was om zowel de werknemers als de werking van hun organisatie beter te leren kennen alsook om noden inzake de zorg voor overlevenden van gendergerelateerd geweld met een precaire verblijfsstatus te identificeren.

Begin februari 2021 werden zes online bijeenkomsten georganiseerd om de coördinatie tussen de betrokken organisaties verder te versterken, uitdagingen te bespreken en te brainstormen over hoe de zorg en de toegang tot zorg voor overlevenden van gendergerelateerd met een precaire verblijfsstatus kan worden verbeterd. Drieënvijftig medewerkers van 49 verschillende organisaties namen hieraan deel.

Op basis van de geïdentificeerde noden werd er in samenwerking met experten een reeks van acht vormingen voor Antwerpse medewerkers uitgewerkt. De profielen van de deelnemers was zeer divers: gaande van medische personeel, maatschappelijk werkers, permanentieverantwoordelijken en onthaalmedewerkers tot vrijwilligers, politieagenten en psychologen. De onderwerpen van deze online vormingen waren de volgende:

1. Gendergerelateerd geweld, vrouwelijke genitale verminking en gedwongen huwelijk (28 april 2021, GAMS België)
2. Secundaire traumatisering (4 en 6 mei 2021 – The Human Link)
3. Vreemdelingenrecht (11 en 18 mei 2021 – Atlas, Integratie en Inburgering)
4. Mensenhandel (17 mei 2021 – Payoke vzw)
5. Seksueel geweld (28 mei 2021 – Prof. Dr. Ines Keygnaert)
6. Intrafamiliaal geweld (3 juni 2021 – Dienst Intrafamiliaal geweld CAW Antwerpen)
7. Cultuursensitieve zorg en communicatie (8 juni 2021 – Birsen Taspinar)
8. Genderinclusieve communicatie (10 juni 2021 – KLIQ vzw)

Elke vorming bestond steeds uit een theoretisch kader en een terugkoppeling naar de praktijk. In totaal namen honderden personen deel aan deze vormingen.

In mei 2021 werd een tweedaagse vorming voor interculturele bemiddelaars en tolken ingericht om hun kennis omtrent gendergerelateerd geweld te vergroten zodat ze overlevenden van gendergerelateerd geweld kunnen ondersteunen en op hun behoeften kunnen inspelen. Daarnaast kregen ze ook de kans om zich in te schrijven voor de reeks van 8 vormingen voor Antwerpse medewerkers.

In samenwerking met verschillende Antwerpse organisaties werd er een behoefteanalyse uitgevoerd om na te gaan hoe vluchtelingen, personen zonder wettig verblijf en verzoekers om internationale bescherming zorgverlening in Antwerpen ervaren. Aan de hand van individuele en groepsgesprekken werden hun behoeften, belemmeringen en ervaringen geïdentificeerd. De resultaten van deze behoefteanalyse werden voorgesteld aan de betrokken partners van het REACH OUT project. Om ook het bredere publiek hierover te informeren, werd er een storytelling ontwikkeld. 

Uit deze behoefteanalyse bleek dat er onder andere nood was aan accurate informatie omtrent recht op gezondheidszorg en de procedure ‘Dringende medische hulp’. Om op deze hulpvraag in te spelen, ontwikkelden we in samenwerking met CAST Animatiestudio een tweedelige & meertalige informatieve animatievideo omtrent het attest ‘Dringende Medische Hulp’. Op deze manier trachten we personen zonder wettig verblijf te informeren over de procedure ‘dringende medische hulp’ in Antwerpen. Tegelijkertijd kan dit ook een tool zijn die hulpverleners kunnen gebruiken om een persoon in te lichten over deze procedure.

Aangezien er ook een behoefte aan ondersteuning op vlak van mentale gezondheid bleek, werd er in samenwerking met The Human Link een RE-SET module georganiseerd voor mensen zonder wettig verblijf, verzoekers om internationale bescherming en vluchtelingen. Deze module bestaat steeds uit vier sessies en beoogt de ondersteuning van de natuurlijke verwerking bij verlieservaringen en andere schokkende gebeurtenissen zoals gendergerelateerd geweld.

Om eerstelijnswerkers te ondersteunen in de identificatie, begeleiding en doorverwijzing van vluchtelingen, personen zonder wettig verblijf en verzoekers om internationale bescherming die een vorm van gendergerelateerd geweld hebben ervaren (of nog steeds ervaren), werden er identificatiefiches en stroomdiagrammen omtrent vermoeden en / of onthulling van seksueel geweld, partnergeweld en mensenhandel ontwikkeld.

Publicaties

 Project nummer: 856864