6 Actiepunten om de strijd aan te gaan tegen de groeiende zorgkloof en zorguitstel

1. "Investeer in maatregelen die zeer kwetsbare mensen opnieuw aansluiting laten vinden bij het zorgsysteem."

De allerarmste en meest kwetsbare personen in ons land– daklozen, sekswerkers, druggebruikers, nieuwkomers, mensen in extreme precariteit- hebben vaak geen enkele band meer met het gewone zorgsysteem. Het is daarom van groot belang dat initiatieven een eerste sociale, (para)medische en psychologische heraansluiting met hen zoeken, in hun eigen leefwereld. De zogenaamde zorgbussen van Dokters van de Wereld die naar de leefwereld trekken van deze kwetsbare groepen op straat, in metro’s of bijvoorbeeld kraakpanden, zijn hier een concreet voorbeeld van. Dergelijke laagdrempelige initiatieven zorgen voor een eerste herstel van de zorgbreuk en een re-integratie in het zorgsysteem op lange termijn.

2. “Maak werk van de veralgemeende derdebetalersregeling”

Wie recht heeft op verhoogde tegemoetkoming, kan terugvallen op de derdebetalersregeling die erop neerkomt dat je bij de huisarts enkel nog het remgeld moet betalen. Maar: honderdduizenden Belgen vallen toch nog uit de boot, omdat ze net boven de inkomensgrens vallen, met schulden kampen, …. Bovendien zijn er nog te veel zorgverleners die de regeling niet toepassen.

3. “Verminder uit-eigen-zak-gedeelte voor tandzorg & zet een grens aan de mogelijkheid om af te wijken van tarieven, zowel bij tandartsen maar ook bij andere specialisten

Voor tandzorg die de ziekteverzekering niet terugbetaalt, tasten mensen diep in eigen zak. Orthodontie kost bijvoorbeeld ongeveer 1.500 euro. Andere veelvoorkomende behandelingen worden onvoldoende terugbetaald door de ziekteverzekering. Bij de paradontoloog betaal je ongeveer 141 euro, maar krijg je slechts 20 euro terugbetaald.

Maar ook de gewone tandzorg komt vaak heel duur uit & dat komt doordat steeds meer tandartsen zich niet houden aan de vastgelegde tarieven. “Vandaag is nog maar 6 op de 10 tandartsen geconventioneerd. Al de rest vraagt dus wat ze zelf willen. Uit een studie van het socialistisch ziekenfonds blijkt dat een bezoek bij de niet-geconventioneerde arts soms 2 keer zo duur is. Het kan niet zijn dat we bij het afrekenen bij de tandarts met onze mond vol dure tanden staan: maatregelen zijn nodig om het uit-eigen-zak-gedeelte te verminderen en de mogelijkheid om af te wijken van tarieven binnen de perken te houden. Niet enkel bij tandartsen trouwens, maar ook bij andere specialisten.

4. “Investeer in wijkgezondheidscentra”

Er wordt nog te weinig ingezet op multidisciplinaire wijkgezondheidscentra. Dit zijn centra die maandelijks een forfaitair bedrag krijgen van het ziekenfonds waardoor de patiënt niet moet betalen voor een consult. Uit onderzoek blijkt dat dit model zichzelf terugverdient, globaal genomen betere zorg verlenen voor een prijs vergelijkbaar met de prestatiegeneeskunde. Op vlak van preventieve zorg, het opvolgen van chronische patiënten en voorschrijfgedrag scoren de wijkgezondheidscentra beter dan prestatiegeneeskunde. Toch wordt er onvoldoende geïnvesteerd in de oprichting van nieuwe wijkgezondheidscentra, vooral in Vlaanderen waar hun aantal te laag blijft.

5. “Maak van mentale zorg een prioriteit in het zorgbudget”

Mensen in armoede hebben vaker dan gemiddeld mentale zorgproblemen maar vinden tegelijk heel moeilijk toegang tot geestelijke gezondheidszorg. Er moet dringend meer geïnvesteerd worden in laagdrempelige geestelijke gezondheidszorg die vanuit de 1e lijn en vanuit wijkgezondheidscentra toegankelijk wordt gemaakt en die niet in de weg wordt gezet door remgelden. Maar ook de rest van de bevolking kampt in toenemende mate met mentale zorgproblemen.

Wat geestelijke gezondheidszorg betreft is de recente regeling die de psycholoog terugbetaalt te beperkt in de zin dat jongeren en 65-plussers worden uitgesloten, er slechts een beperkt aantal sessies vergoed worden en slechts een beperkt aantal problematieken worden terugbetaald. We zetten ook vraagtekens bij de vraag van de psychologen naar directe en onbeperkte toegang, zonder doorverwijzing en de mogelijkheid om vrij tarieven te kunnen toepassen.

6. Investeren in preventie en gezondheidspromotie die niet stigmatiserend is voor mensen in armoede

Vaak wordt mensen in armoede verweten dat ze meer dan anderen ongezond leven. “Ze roken meer, ze eten te weinig fruit, ze gaan naar de spoeddienst i.p.v. de huisarts, enz.” De gezondheidskloof wordt hier ten onrechte herleid tot een “leefstijlprobleem”. Een eerste aanbeveling is het stopzetten van stigmatisering van mensen in armoede. Gezondheid is in eerste plaats een structureel probleem, en vergt dan ook in eerste plaats structurele maatregelen. Wie van dag tot dag moet (over)leven kan minder bezig zijn met zijn gezondheid op lange termijn. De manier waarop men inzet op gezondheidspromotie en ziektepreventie sluit dikwijls te weinig aan bij deze realiteit, culpabiliseert te veel mensen in armoede en betrekt en sensibiliseert de zorgverleners zelf te weing.

Een prioriteit moet liggen bij investeren in preventie en gezondheidspromotie bij vrouwen in armoede vanaf het moment dat ze zwanger zijn. Onderzoek wijst uit dat als je deze vrouwen vanaf het moment van conceptie ondersteunt, de kansen en levenskwaliteit van het (ongeboren) kind een stuk groter worden. Een goed voorbeeld is obesitas: als dit in de eerste levensjaren voorkomen wordt via de ondersteuning door een vertrouwensfiguur bij de dagelijkse keuzes die de moeder moet maken, dan is de kans groot dat dit voor de rest van het leven van het kind vermeden wordt.