De 5e verjaardag van de EU-Turkije deal: een totale mislukking

In 2016 werd in de EU-Turkije deal besloten dat Turkije vluchtelingen die wilden doorreizen naar Griekenland zou tegenhouden.  Vluchtelingen die Griekenland toch wisten te bereiken zouden worden teruggestuurd naar Turkije.  In de deal werd afgesproken dat voor elke teruggestuurde vluchteling, de EU een er één ging terugnemen. Voor het opvangen van de vluchtelingen in Turkije, ontving het land van de EU 6 miljard euro. 

5 jaar later blijkt dat de deal totaal is mislukt:  slechts een fractie van de aangekomen vluchtelingen werd teruggebracht naar Turkije, de rest werd vastgehouden in de Griekse kampen waar ze vaak jaren wachten op de behandeling van hun dossier.  Tegelijk is de relocatie-politiek vanuit Griekenland naar de EU-lidstaten een flop:  slechts 24.000 van de beloofde 50.000 mensen werden vanuit de Griekse hotspots hervestigd naar een andere EU-lidstaat (cijfers 2019, EC, EASO).

Dit alles zorgt ervoor dat er anno 2021 nog steeds duizenden vluchtelingen vastzitten op Griekse bodem, zonder enig perspectief van wat met hen zal gebeuren.

Moria 2.0:  een mensonwaardig kamp gebouwd op vergiftigde bodem

Dokters van de Wereld verleent medische hulp aan deze vluchtelingen in het nieuwe vluchtelingenkamp op Lesbos, dat werd opgebouwd nadat het voormalige kamp in september 2020 in de as werd gelegd. De organisatie getuigt over de problematische leefsituatie voor de 7000 vluchtelingen, waarvan meer dan 2500  kinderen en minderjarigen.

De locatie

“Het eerste probleem is de locatie:  het kamp ligt op een oude militaire basis vlakbij de zee.  Dat klinkt idyllisch maar dat is het niet: het kamp krijgt regelmatig stormen, windhozen en overstromingen te verduren, waardoor het kamp onder water wordt gezet.

Daarnaast blijkt uit bodemstalen en recent onderzoek door Human Rights Watch dat de bodem waarop het kamp is gebouwd vergiftigd is met lood.  Dat is met name erg gevaarlijk voor de meer dan 100 zwangere vrouwen en meer dan 2500 kinderen die in het kamp leven en hieraan worden blootgesteld.” 

De infrastructuur

Ook de infrastructuur van het kamp is ondermaats:  “De tenten zijn niet weer- en windbestendig, er is geen degelijke verwarmings- & electriciteitsnet, bij de minste regenval verandert het kamp in een modderpoel en de plannen om het kamp ‘klaar te maken voor de winter’ zijn in maart nog steeds of slechts gebrekkig uitgevoerd.” 

Ook de sanitaire voorzieningen zijn zeer gebrekkig: “er is een structureel tekort aan douches en toiletten (slechts 180 douches voor 7000 inwoners) en degenen die er zijn zijn gammel, ontoereikend of hebben geen warm water.” 

De voedselvoorziening is ondermaats: “voor 3 maaltijden per dag wordt slechts 5,8 euro voorzien, transportkosten en verpakkingen inbegrepen.  Er is dan ook te weinig eten, het voedsel is van slechte kwaliteit en het werd de kampbewoners verboden om zelf eten te maken: het leidt ertoe dat heel wat bewoners ondervoed en verzwakt zijn.”

Intussen is het hele kampafgezet met prikkeldraad & werd door de pandemie de kampbewaking verhoogd en de mobiliteit van de bewoners drastisch verminderd.

Medische hulp in deze context ontoereikend

Dokters van de Wereld verleent  medische hulp, Covid-screening en gespecialiseerde hulp bij de vluchtelingen in het kamp.  “Maar in deze context is medische hulp in het beste geval een pleister op de wonde: hoe gezond je bent hangt in eerste instantie af van de context: heb je een toereikend dak boven je hoofd, heb je toegang tot evenwichtige voeding, onderwijs, vrije tijd, leef je in een context waarbij je niet constant onder extreme stress wordt gezet?  Voor de 7000 vrouwen, kinderen en mannen in het kamp zorgt de leefsituatie ervoor dat de mentale en fysieke gezondheid onder enorme druk wordt gezet.  Daarnaast heeft het kamp een hoge concentratie van kwetsbare mensen: jonge kinderen en baby’s, zwangere vrouwen, bejaarden en mensen met chronische ziektes.”

Dit alles zorgt voor een onrustwekkende mentale en fysieke verslechtering van de gezondheid van de bewoners: er is steeds meer sprake van ernstige mentale problemen, suicidegedachten- en pogingen en automutilatie, ook bij kinderen. “De manier waarop we deze mensen aan hun lot overlaten drijft hen naar de mentale afgrond.” Besluit Dokters van de Wereld.

Dokters van de Wereld roept de lidstaten, de Griekse overheid en de Europese Unie op om niet langer weg te kijken:  humanitaire organisaties blijven jaar na jaar naar buiten komen met onstellende cijfers, getuigenissen en rapporten maar telkens opnieuw wordt er niet in geslaagd om deze mensen een minimum aan waardigheid te bieden.   De organisatie pleit voor een humaan opvangbeleid ter plekke, veilige en legale migratieroutes, een ambitieuzer relocatiebeleid naar de lidstaten een efficiënter beheer van het asieldossierbeheer.