De hervorming van de Dringende Medische Hulp zal leiden tot menselijke drama’s

Donderdag wordt in de kamer een wetsontwerp gestemd dat de toegang tot medische hulp voor mensen zonder papieren wil hervormen. Onder het mom van het bestrijden van misbruik riskeert het ontwerp de nu al dramatische toegang tot zorg nog moeilijker te maken. Bovendien blijkt dat de analyse van 200 medische dossiers en vaststelling van misbruiken gebaseerd is op een foutieve definitie van de dringende medische hulp. Als praktijkbeoefenaars is het onze plicht de minister te herinneren aan het fundamentele recht op gezondheid en de plicht om de toegang tot zorg te garanderen, wat de status van de persoon in kwestie ook is, en met respect van de medische deontologie en elementaire menselijke waardigheid.

Dringende medische hulp (DMH) is een procedure die de toegang tot zorg regelt voor mensen met een irregulier verblijfsstatuut. De procedure stelt artsen in staat zorg te verlenen aan deze populatie, in overeenstemming met hun ethiek en stelt hen in staat de kosten te dekken die aan die zorg zijn verbonden. Zo wordt het fundamenteel recht op gezondheid van deze bevolking gegarandeerd. Minister Ducarme baseert de noodzaak van de hervorming van de procedure op een rapport van een medisch adviseur van Mediprima uit 2016. In dat rapport hanteerde de adviseur de volgende definitie om de medische dossiers te analyseren: "Urgent toe te dienen zorg om een medische risicosituatie te vermijden die de persoon of de omgeving in gevaar brengt. »

In het KCE-rapport van 2015 (voorafgaand aan het rapport van de medische adviseur) wordt urgente medische hulp echter als volgt gedefinieerd: "in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is de DMH niet beperkt tot urgente zorgen, maar omvat ze in principe alle preventieve en curatieve gezondheidszorg". De Dringende Medische Hulp richt zich enkel op mensen met een irregulier verblijfsstatuut. Voor de toegang is een specifiek medisch certificaat vereist dat wordt afgegeven door een arts of tandarts. Het is belangrijk de Dringende Medische Hulp niet te verwarren met zijn naamgenoot, "dringende medische hulp" die verwijst naar medische hulp die onmiddellijk vereist is in levensbedreigende situaties en door de hulpdiensten wordt geboden. Die noodinterventies hebben betrekking op iedereen in ons land- inclusief personen zonder papieren - en worden gereguleerd door een andere wet."

De definitie is gebaseerd op het koninklijk besluit van 12 december 1996 betreffende dringende medische hulp verleend door de OCMW's aan buitenlanders die irregulier in het Koninkrijk verblijven. Dit KB vormt de onvervreemdbare basis van waaruit toegang tot de zorg voor deze bevolking moet worden begrepen.

We stellen vast dat de arts van Mediprima een beperkende en zelfs foutieve definitie van de DMH gebruikte, en er bij zijn analyse van uit ging dat het ging over urgente zorgen. Er werd bovendien geen rekening gehouden met de mening van alle deskundigen die hebben bijgedragen aan het KCE-rapport.

Aangezien de medisch adviseur uitging van een verkeerde interpretatie van de wet, is het noodzakelijk om de 12 diagnoses te herzien die volgens de medisch adviseur niet voldeden aan de criteria en dus verkeerdelijk beschouwd werden als 'misbruik'. Hierbij gaat het o.a om 5 gevallen van chronische lage rugpijn, 1 arthroscopie bij een 70-jarige persoon, 2 aangeboren misvormingen , 1 hypertrofie van de borst en 1 echografie om het geslacht van het kind te kennen. Uit deze lijst kan niet worden afgeleid dat er misbruik werd gemaakt van de procedure of onnodige zorg werd verleend aan deze patiënten. Opmerkelijk is bovendien dat ondanks het feit dat gebruik werd gemaakt van een verkeerde definitie, de adviseur enkel vragen kon stellen bij 12 van de 200 gevallen. Zelfs met een strikte, verkeerde definitie, had hij niets op te merken bij de 188 andere gevallen.

Conclusie: de zorg die Belgische artsen verlenen, is in overeenstemming is met het wettelijke kader. Wat ons wél zorgen baart is dat het rapport van een medisch adviseur die een verkeerde definitie hanteert, belangrijker wordt geacht dan het rapport van de KCE dat een gevalideerde methodologie hanteerde. Op dit moment vertegenwoordigt de begroting van de DMH bovendien slechts 0,2% van de kosten het totale zorgbudget en dat bij een bevolking die amper 1% van de totale Belgische bevolking vertegenwoordigt.

Bovendien wijst het rapport van het KCE-deskundigen erop dat slechts 10 tot 20% van de personen zonder papieren gebruik maakte van medische hulp in 2013, tegenover 90% van de Belgische bevolking. Bovendien blijkt dat de individuele kost van mensen die gebruik maken van de Dringende Medische hulp 24.5% lager ligt dan die van een 'gewone' verzekerde Belgische burger. Dat alles in het licht van het feit dat de morbiditeit en mortaliteit bij mensen zonder papieren veel hoger ligt, deze populatie een slechtere gezondheid heeft, vaker het slachtoffer is van geweld en seksueel geweld en vaker kampen met psychische problemen.

Het lijkt ons totaal nutteloos om te focussen op een verwaarloosbaar en bediscussieerbaar aantal 'misbruiken' terwijl de totale kost en individuele kost van die medische hulp erg laag is.

In het rapport " Cost of exclusion from healthcare " blijkt dat het verlenen van toegang tot zorg niet enkel helpt om de grondrechten van migranten te respecteren, maar bovendien minder kost in vergelijking met spoedeisende zorg (6). We kunnen er inderdaad van uitgaan dat we geen besparingen zullen doen door de Dringende Medische Hulp restrictiever te maken. Wat een restrictie wel zal doen is het bemoeilijken van het werk van de artsen en de organisaties die deze precaire bevolking helpen. Als we de Medische Hulp restrictievermaken, zal België trouwens afwijken van de aanbevelingen van de Raad van Europa die vraagt om toegang te verlenen aan fundamentele grondrechten aan irreguliere migranten.

De deskundigen die hebben deelgenomen aan het KCE-rapport moeten betrokken worden bij de hervorming van de dringende medische hulp. Alleen een echte studie met een gevalideerde methode, en niet een rapport van één enkele arts die een verkeerde definitie heeft gebruikt, kan als basis dienen voor een wetswijziging. Zoniet worden we binnenkort geconfronteerd met dramatische menselijke situaties.

 Ondertekenaars: 

• Prof. Dr. Erika Vlieghe Diensthoofd Algemene Inwendige Ziekten, Infectieziekten en Tropische Geneeskunde, Universitair Ziekenhuis Antwerpen
• Prof. Ignaas Devisch, Belgisch professor in de filosofie, medische filosofie en ethiek.
• Dr Michel Roland, president Dokters van de Wereld
• Dr Xavier de Béthune, Medisch Directeur Dokters van de Wereld
• Dr. Remy Demeester, specialist internal medecine
• Dr. Stefaan Bartholomeeusen, MD, MSc, PhD researcher
• Prof. dr. Annemans- Gewoon Hoogleraar in de Gezondheidseconomie aan de faculteit geneeskunde van de UGent.
• Prof. Dr. Stéphanie De Maesschalck Onderzoeksgroep Equity in Healthcare
• Prof. Dr. Annelies van Rie Epidemiology for Global Health Institute
• Prof. Dr. Roy Remmen,hoogleraar huisartsgeneeskunde UA
• Prof. Dr. Bernard Hubeau hoogleraar aan de faculteit Rechten van de Universiteit Antwerpen
• Prof. Dr. Petra De Sutter Head Dept. Reproductive Medicine, University Hospital Gent
• Prof. dr Marc Van Ranst, hoogleraar Epidemiologie, Virologie, Bio-informatica KUL, diensthoofd Laboratoriumgeneeskunde UZ Leuven, Nationaal Griepcommissaris België.
• Prof dr Bob Colebunders, Global Health Institute, UA
• Prof. Emeritus Jan De Maeseneer, Universiteit Gent.
• Dr. Wouter Arrazola de Oñate, arts- onderzoeker Volksgezondheid en Toegang tot Zorg
• Prof. Dr. Marleen Temmerman,diensthoofd Gynaecologie-Verloskunde van het UZ Gent en directeur van het International Centre for Reproductive Health (UGent)
• Prof. Ides Nicaise, hoofddocent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen K.U.L.
• Dr. Marco Schetgen, Decaan geneeskunde ULB
• Dr. Koen Vanherf, huisarts
• Dr. Leduc cécile , huisarts
• Dr.Manu Berquin, huisarts
• Dr. Vanessa Schiemsky, huisarts
• Dr. Jacques Machiels, erevoorzitter orde der huisartsen van Brussel en Waal-Brabant
• Dr. Jolanda Pelgrom, Dienst Algemene Inwendige Ziekten, UZ Gent
• Dr. Didier Piquard, hoogleraar Faculteit Geneeskunde ULB
• Dr. Agnès Libois, infectioloog, CHU Saint-Pierre
• Dr. Lou Richelle, huisarts
• Dr. Lucie Seyler, internist-infectioloog
• Dr. Sarah Djebara, internist-infectioloog
• Dr. Jean-Claude Legrand, internist-infectioloog
• Dr. Anne-Françoise Gennotte, dienst infectiologie
• Dr. Brigitte Zuyderhof, Departement algemene geneeskunde, ULB
• Dr. Sablon Julien, huisarts
• Dr. Bauwens Thierry, algemeen huisarts
• Dr. Farber Marianne, huisarts
• Dr. Luc Vanwelde
• Dr. Guy Bricart, huisarts
• Dr. Manu Farber, huisarts
• Dr. Patricia Eeckeleers , huisarts, Vice-président SSMG
• Dr Franck Uhry
• Dr. Hubert BERTRAND familiale geneeskunde
• Dr. Heureux Philippe huisarts
• Dr. kristin Hendrickx, uantwerpen
• Dr. Dirk van Duppen
• Dr. Anne-Françoise Gennotte, dienst infectieziektes, AZ St Pierre
• Dr. Raphael Nardone
• Dr. michel mahieu
• Dr. E.Rebuffat Diensthoofd Pediatrie, AZ Sint-Pieters
• Patricia Barlow, Diensthoofd Obstetrische zorgen, AZ Sint Pieters
• Dr. Martin Caillet, Gynaecoloog, AZ Sint-Pieters
• Dr. Yannick Manigart Gynaecoloog, AZ Sint-Pieters
• Dr. Christine Gilles Gynaecoloog, AZ Sint-Pieters
• Dr. Charlotte Martin Dienst Infectieziektes, AZ Sint-Pieters
• Dr. Alain Devaux, huisarts, voorzitter commissie Geestelijke Gezondheid
• Dr. Ouindi Abderrahmane, huisarts
• Dr. Benjamin Fauquert huisarts
• Dr. Arnaud De Ripainsel huisarts
• Dr.Cardinal Geneviève huisarts
• Dr. Nadine Carette, huisarts
• Dr. Karl Brunieau, huisarts
• Dr. Di Giacomo Nicola huisarts
• Dr. Anouk Lassine huisarts
• Dr. Catherine Magnette huisarts
• Dr. Benjamin Fauquert huisarts
• Dr. Pierre Nys huisarts
• Dr. Isabelle Moureaux huisarts
• Dr. Philippe Lebecq, huisarts
• Prof. Catherine Bouland MSC PhD vice voorzitter Public Health School
• Dr. Marie Claus huisarts
• Dr. Christophe Barbut,huisarts, RvB Dokters van de Wereld
• Dr. Bernard RICHAUD
• Dr. Anne Delespaul
• Dr. Paul Leroy
• Dr. Jean Pauluis
• Dr. Louis Ferrant Universiteit Antwerpen- Huisartsgeneeskunde
• Dr. Quisquater Muriel
• Dr. André Leurquin
• Dr. Alain Lamboray

1. Rapport du KCE : quels soins de santé pour les personnes en séjour irrégulier ? (Rapport 257B. Année : 2015) : https://kce.fgov.be/fr/quels-soins-de-santé-pour-les-personnes-en-séjour-irrégulier
2. Nicaise, I., Schockaert, I., Wets, J., & Debosscher, T. (2011). Armoede zoder papieren. In Dierckx, D., Vranken, J., Coene, J., Van Haarlem, A. (eds.), Armoede en sociale uitsluiting. Jaarboek 2011. (p. 381-396). Leuven/Den Haag: Acco.
3. Kuehne, A., Huschke, S., & Bullinger, M. (2015). Subjective health of undocumented migrants in Germany - a mixed methods approach. BMC Public Health , 15, 926-937. doi: 10.1186/s12889-015-2268-2 ;
4. Keygnaert, I., Vettenburg, N., & Temmerman, M. (2012). Hidden violence is silent rape: sexual and gender-based violence in refugees, asylum seekers and undocumented migrants in Belgium and the Netherlands. Culture, Health & Sexuality, 14(5), 505-520. doi: 10.1080/13691058.2012.671961
5. PICUM. (2010). Health Care in NowHereland. Undocumented migrants’ health needs and strategies to access health care in 17 EU countries. Country report Belgium.
6. Agence des droits fondamentaux de l’Union européenne : Cost of exclusion from healthcare-The cas of migrants in an irregular situation (Septembre 2015) : http://fra.europa.eu/en/publication/2015/cost-exclusion-healthcare-case-migrants-irregular-situation
7. Conseil de l’Europe : résolution 2059 : la criminalisation des migrants en situation irrégulière : un crime sans victime (22 mai 2015) : http://www.assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-DocDetails-FR.asp?FileID=21788&lang=fr