COVID-19: Dokters van de Wereld Internationaal Netwerk

Achtergrond

Dit zijn moeilijke tijden voor iedereen wereldwijd. De uitbraak van COVID-19 is wereldwijd uitgegroeid tot een belangrijk & globaal vraagstuk, vaak op leven en dood.

Het COVID-virus doet ons vraagtekens zetten bij zorgstelsels & de rechtvaardige toegang tot zorg. Niet enkel in het Zuiden, maar ook in de Westerse landen. Globaal gezien brengt dit virus gezondheidsstelsels overal ter wereld in gevaar.

Sinds de pandemie officieel is uitgeroepen, worden terecht fundamentele vragen gesteld: in hoeverre zijn onze nationale gezondheidsstelsels klaar om zo'n enorme crisis te beheersen? Hoe kunnen landen het recht op gezondheid voor iedereen verzekeren, op een manier die niet discrimineert, betaalbaar is, mensen niet uitsluit en voldoende buffers heeft op het vlak van voorraden, medicatie, materiaal, gezondheidspersoneel, faciliteiten en dienstverlening? En wat met zorgstelsels in ontwikkelingslanden of in landen in oorlog die al voor de crisis verzwakt waren?

De afkalving van publieke diensten van de verzorgingsstaat door privatisering, commercialisering en onderfinanciering heeft geleid tot de ondermijning van de openbare gezondheidsstelsels wereldwijd.

Deze verzwakte zorgstelsels worden nu geconfronteerd met uitdagingen om de pandemie het hoofd te kunnen bieden.

De quarantainemaatregelen en de afkondiging van de noodtoestand zijn in veel landen het gevolg van een gebrek aan capaciteit en middelen in de zorgcentra en ziekenuizen om met zoveel besmette mensen te kunnen omgaan.

Kwetsbare groepen lopen extra gevaar:  roma, (ex)-gedetineerden, daklozen,druggebruikers, vluchtelingen en migranten werden al voor de crisis systematisch uitgesloten van nationale zorgstelsels omwille van hun hun sociale, financiële, culturele of juridische status. Daklozen hebben structureel vaak geen toegang tot zorg en worden vaak alleen geholpen als de situatie levensbedreigend is. Het stigma dat rond hen  hangt, zorgt ervoor dat deze mensen aan de rand van de samenleving sociaal worden afgewezen. En dat leidt dan weer op een groter risico op overdracht in een context waarbij het opvolgen van nationale en preventieve richtlijnen voor hen des te moeilijker is. 

In landen waar zorgstelsels sowieso al verzwakt of vernietigd waren voor de coronacrisis, is de situatie nog zorgwekkender. In door conflicten getroffen gebieden kan de pandemie desastreuze gevolgen hebben, waardoor de crisis alleen maar exponentieel toeneemt. Vluchtelingen en ontheemden die al verzwakt zijn door jaren van geweld en gebrek aan zorg en die in een drukke omgeving leven, lopen bijzonder veel risico.

COVID-19 leert ons een belangrijke les: enkel sterke, robuuste zorgstelsels zijn in staat om weerstand te bieden aan collectieve gezondheidcrisissen zoals deze pandemie.

Dokters van de Wereld - Aanbevelingen

Wij dringen er bij de lokale, nationale, regionale en internationale beleidsmakers op aan om rekening te houden met de volgende aanbevelingen:

• Een sterke overheidsgefinancierde gezondheidszorg en verhoogde investeringen in publieke en niet-particuliere gezondheidszorg. Gegarandeerde overheidsuitgaven voor gezondheidszorg en investeringen stellen zorgstelsels in staat om iedereen te helpen en te beschermen tegen particuliere en lucratieve belangen.
• Elk land moet voldoen aan de aanbeveling van de WHO om "(...) onmiddellijk ten minste 1% van het BBP extra toe te wijzen of opnieuw toe te wijzen aan de eerstelijnsgezondheidszorg (...)" door verbetering van "(...) de binnenlandse belasting- en inkomstenprestaties in overeenstemming met de Actieagenda van Addis Abeba, om de overheidsinkomsten te verhogen (...)".
• Er is dringend behoefte aan gecoördineerde actie, niet alleen in onze eigen lokale gezondheidsstelsels, maar ook nationaal en internationaal. Wat we nu nodig hebben is een sterk, op solidariteit gebaseerd gezondheidsstelsel voor iedereen en een coördinatie die de nationale grenzen overstijgt, met effectieve maatregelen op nationaal en mondiaal niveau.
• Speciale maatregelen treffen voor de meest kwetsbare groepen: daklozen, migranten, vluchtelingen, Roma, gedetineerden en mensen die moeilijk toegang hebben tot eerstelijnsgezondheidszorg, inclusief vluchtelingen (met name degenen die in kampen leven) en ontheemden. Migranten zonder papieren hebben ook gezondheidszorg nodig: toegang tot de gezondheidszorg mag niet leiden tot het delen van gegevens met de immigratie-autoriteiten.
• Zorg ervoor dat we allemaal toegang hebben tot alle gezondheidsmaatregelen, ook de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. Zorgongelijkheid leidt tot een verminderde controle over het virus.
• Erken de specifieke behoeften van kwetsbare landen met zwakke gezondheidssystemen. Voorzie de  maatregelen om het reisverbod te verlichten zodat internationale bijstand kan worden verleend aan degenen die deze het meest nodig hebben.
• Er moet speciale aandacht worden besteed aan conflictsituaties. Vluchtelingen en ontheemden zijn bijzonder kwetsbaar voor de pandemie, vooral als zij in kampen leven. Er is zowel de noodzaak om humanitaire vluchten te handhaven, zodat de continuïteit van de bestaande programma's gewaarborgd is, maar ook de noodzaak om de veiligheid van het personeel te garanderen.
• Erken de cruciale rol die gezondheidswerkers (tot 80% van de gezondheidswerkers zijn vrouwen) spelen wanneer een dergelijke crisis zich voordoet. Het is dringend noodzakelijk om hen te laten werken met voldoende capaciteit en beschermingsmiddelen. Gezondheidswerkers moeten worden beschermd, vooral in conflict- of crisissituaties. Ze mogen geen doelwit zijn en hun werk mag niet worden belemmerd.
• De permanente, culturele, financiële en geografische toegang tot de gezondheidszorg moet voor iedereen worden gegarandeerd, ongeacht hun juridische of administratieve situatie: een echte universele gezondheidsdekking.
• Zorgen voor een democratisch bestuur van de gezondheidszorg, zowel op nationaal als op internationaal niveau. Een sterk en goed gefinancierd VN-systeem, met inspraak van de WHO en andere relevante VN-agentschappen, is nodig om een toezichthoudende en controlerende rol te kunnen spelen.
• De toegang tot geneesmiddelen moet ten dienste staan van de bevolking en niet van farmaceutische bedrijven, waarbij ervoor moet worden gezorgd dat de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen of vaccins niet wordt onderworpen aan een octrooisysteem of dat de toegang tot deze geneesmiddelen niet wordt beperkt.