Bosnië: enkel systematische oplossing en doorgedreven steun van de EU oplossing voor deze terugkerende urgenties

 

Verschillende humanitaire organisaties dringen er bij de Bosnische autoriteiten op aan om onmiddellijke humanitaire steun te verlenen, met in begrip van onderdak en basishulp.  Daarnaast moet Bosnië onmiddellijk tegemoet komen aan haar internationale verplichtingen en haar eigen nationale wetten kracht bij zetten. Hierbij hoort ook het nemen van de verantwoordelijkheid voor de bescherming van mensen in nood en de uitbouw van een efficiënt asielsysteem. De autoriteiten moeten er daarnaast over waken dat de vluchtelingen en asielzoekers toegang krijgen tot de humanitaire organisaties ter plekke.

Snelle oplossingen, noodfondsen en last minute politieke deals kunnen crisissen voor korte tijd de kop indrukken maar bieden geen oplossing voor de vele systeemfouten.  Door enkel in te zetten op crisismanagement ondermijnt Bosnië zichzelf in het vinden van een duurzaam antwoord op de huidige uitdagingen.

Naast de nood aan financiële en humanitaire hulp, heeft de Europese Unie een veel grotere rol te spelen In het ondersteunen van de Bosnische overheid, niet in het minst omdat de situatie in Bosnië een direct gevolg is van het Europese migratie- en asielbeleid dat inzet op het beschermen van de buitengrenzen en de verantwoordelijkheid legt bij de aangrenzende landen.

Enkel een grotere solidariteit tussen de lidstaten en concreet EU-beleid om veilige migratieroutes te creëren zal dit soort humanitaire crisissen aan de grenzen van de EU kunnen voorkomen.

 

 

Duizenden migranten en asielzoekers in Bosnië slapen in het wild

 

Zo'n 900 mensen in het geïmproviseerde kamp Lipa in het noordwesten van het land slapen nu al meer dan drie weken onder open hemel, met sneeuw en temperaturen onder het vriespunt. Het tentenkamp, dat vorig jaar tijdens de COVID-19-pandemie als tijdelijk onderkomen was opgezet, werd op 23 december gesloten. De brand die tijdens de evacuatie van de bewoners uitbrak, verwoestte een groot deel van het kamp en liet een krakkemikkig en onbewoonbaar braakliggend terrein achter.

Door het onvermogen van de politici op alle bestuursniveaus om tot een akkoord te komen, zijn alle pogingen om de inwoners van Lipa te verplaatsen naar centra elders in Bosnië en Herzegovina mislukt.

Het afgelopen weekend hebben de autoriteiten 20 grote, verwarmde tenten in Lipa geïnstalleerd, maar meer dan 350 mensen zitten nog steeds in geïmpromiseerde onderkomens. De camping heeft geen toegang tot stromend water, adequate sanitaire voorzieningen of verwarming en vormt een groot risico voor de gezondheid en veiligheid van de mensen daar. Lipa blijft als zodanig ongeschikt als accommodatie voor de lange termijn.

Door de sluiting van het Lipa-kamp is het aantal mensen dat ruw slaapt in Bosnië en Herzegovina gestegen tot bijna 2500. Ondanks de barre winterse omstandigheden blijven veel mannen, gezinnen met kinderen en onbegeleide kinderen hun toevlucht zoeken in parken, verlaten huizen, verlaten fabrieken en bossen in de buurt van de grens met Kroatië.

 

 

Een humanitair drama dat vermeden had kunnen worden

 

De huidige humanitaire crisis was voorspelbaar en volledig te vermijden.  Zoals elk jaar waarschuwden de humanitaire organisaties dat zonder onmiddellijke, bijkomende opvangcapaciteit, duizenden mensen  buiten in vriestemperaturen zouden slapen.

Zo'n 8500 migranten en asielzoekers bevinden zich momenteel in Bosnië, en zo'n 6000 onder hen verblijven in centra beheerd door de VN.  Hoewel er extra door de EU gefinancierde faciliteiten beschikbaar zijn, hebben de lokale autoriteiten het gebruik ervan verhinderd.  Omdat de Bosnische raad van  ministers en lokale overheden niet tot een overeenkomst komen over het gebruik van deze leegstaande gebouwen, is de relocatie van de mensen die momenteel in de sneeuw slapen onmogelijk.

Ondanks aanzienlijke steun van de EU en andere internationale organisaties, zijn de verschillende autoriteiten er niet in geslaagd om hun verantwoordelijkheid te nemen voor de bescherming en accomodatie voor de migranten, asielzoekers en vluchtelingen.  Internationale organisaties, zoals het IOM, vullen daarom al vele jaren de humanitaire gaten, en samen met de informele overeenkomsten tussen overheden en humanitaire organisaties heeft dit geleid tot een vervaging verantwoordelijk is en wie rekeningschap moet afleggen. over wie

Bosnië en Herzegovina heeft de verantwoordelijkheid om minimumgaranties te bieden, waaronder het recht op huisvesting en onderdak, water en sanitaire voorzieningen, gezondheidszorg en sociale bescherming overeenkomstig de internationale en nationale wetgeving. De huidige impasse en de humanitaire crisis moeten voor de Raad van Ministers van Bosnië Herzegovina een gelegenheid zijn om de volledige verantwoordelijkheid op zich te nemen voor de voorzieningen voor opvang en huisvesting, en om in coördinatie met de autoriteiten van de kantons een strategie te ontwikkelen om te zorgen voor adequate huisvesting en bescherming voor mensen in nood. Een efficiënt asielstelsel en adequate steun voor opvang en huisvesting voor vluchtelingen, migranten en asielzoekers maken immers deel uit van het EU-acquis, waartoe Bosnië en Herzegovina zich als aspirant-lidstaat heeft verbonden.

 

 

Humanitaire crisis in de Balkan - een onvermijdelijk gevolg van het externaliseringsbeleid van de EU

 

Hoewel de autoriteiten in Bosnië Herzegovina verantwoordelijk zijn voor de huidige noodsituatie, is de verslechterende humanitaire situatie in het land ook een gevolg van het beleid van de EU om de buitengrenzen te versterken en de migratiecontrole uit te besteden aan de lidstaten in de periferie of aan derde landen - waar de rechten van vluchtelingen, asielzoekers en migranten systematisch in gevaar zijn.

Van overvolle vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden tot geïmproviseerde nederzettingen in Bosnië of Calais: mensen die bescherming zoeken hebben te maken met situaties van constante onzekerheid, hardhandige grenspolitie, prikkeldraad, onmenselijke en onwaardige omstandigheden. Er is  al jaren een humanitaire crisis in de Balkan, sinds de EU-lidstaten belangrijke toegangspunten tot het grondgebied van de EU hebben gesloten - zonder dat er andere routes zijn voorzien. De aanscherping van het migratiebeleid van de EU heeft geleid tot een bottleneck aan de buitengrenzen van de EU, ook met Kroatië, en tot het ontstaan van overvolle en onmenselijke kampen zoals Lipa.

De EU heeft weliswaar financiële en technische bijstand verleend aan Bosnië en Herzegovina, maar deze steun is vaak gericht geweest op kortetermijnoplossingen. Op 3 januari kondigde de Europese Commissie aan dat zij 3,5 miljoen euro extra humanitaire hulp zou verlenen aan de vluchtelingen en migranten die momenteel geen onderdak hebben in Bosnië en Herzegovina, waardoor het totaal van deze hulp sinds 2018 13,8 miljoen euro bedraagt. In totaal heeft de EU de afgelopen drie jaar voor meer dan 88 miljoen euro steun verleend aan het land om te voorzien in de onmiddellijke noden van vluchtelingen, asielzoekers of migranten, en om de capaciteit voor migratiebeheer te versterken.

De financiële bijstand die wordt toegekend op basis van kortetermijncycli en ad-hocnoodfinanciering heeft een beperkt effect  zonder dat er een beslissende dialoog over zinvolle oplossingen op lange termijn wordt gevoerd. De permanente wijze van crisisbeheer, in de eerste plaats door de Europese Commissie, zonder dat concrete vooruitgang op het gebied van de toetredingscriteria wordt geëist, ontmoedigt een grotere nationale betrokkenheid van de autoriteiten in Bosnië en Herzegovina.

Als de crisis achter de rug is, moet de Commissie duidelijke verwachtingen koesteren ten aanzien van de inzet van de autoriteiten van Bosnië en Herzegovina om solide instellingen op te zetten en zich bereid te tonen om adequaat in te spelen op de behoeften van de mensen op het grondgebied van Bosnië en Herzegovina. Dit houdt onder meer in dat in alle delen van het land passende huisvestingsfaciliteiten moeten worden geïdentificeerd en dat geleidelijk aan het beheer ervan moet worden overgegaan tot het bieden van bescherming en bijstand. Bovendien moeten de lacunes in het asielstelsel van het land, m.i.v  tekortkomingen bij het waarborgen van procedurele garanties voor internationale bescherming. . De vooruitgang bij de naleving van deze maatregelen moet worden beoordeeld in het licht van het toetredingsproces van Bosnië en Herzegovina, zoals voorzien in de hoofdstukken 23 en 24.

Daartoe moet de Europese Commissie ervoor zorgen dat Bosnië en Herzegovina voldoende, langdurige en voorspelbare financiële en technische bijstand krijgt.

De EU heeft de verantwoordelijkheid om aanzienlijke steun te blijven verlenen aan haar buurlanden om ervoor te zorgen dat de mensen die tijdelijk op hun grondgebied zijn gestrand als gevolg van de inperkingsmaatregelen en het restrictieve migratiebeleid toegang hebben tot onderdak, bescherming en asiel. Zolang er geen veilige en legale routes zijn, zullen de rechten van migranten en vluchtelingen geschonden blijven worden. Het is betreurenswaardig dat het EU-migratie- en asielpact deze ambitie ontbeert en opnieuw de strategie voorstelt om migranten, vluchtelingen en asielzoekers in landen aan de rand van Europa in bedwang te houden. Deze strategie zal ongetwijfeld leiden tot meer schendingen van de mensenrechten in de toekomst.

 

Foto : Valerio Muscella - Michele Lapini