“We moeten de barrières tot zorg blijven ontmantelen en ons pleidooi voor een gelijke toegang tot zorg blijven voortzetten”

Helena Castelo Kiala werkt sinds 2022 als sociaal assistent voor Dokters van de Wereld.

In de Humanitaire hub zien we vooral mensen zonder geldige verblijfsvergunning of mensen die internationale bescherming zoeken maar geen opvang krijgen van Fedasil. Onze voornaamste taak is om er via administratieve procedures voor te zorgen dat onze patiënten toegang krijgen tot fysieke als psychologische zorg. Tot dat in orde is, kunnen ze terecht bij onze vrijwillige medische en psychologische teams.

Een van de eerste hindernissen is de taalbarrière. We ontmoeten mensen uit landen zoals Eritrea, Afghanistan en Palestina die Tigrinya, Amhaars, Pashto of Arabisch spreken. Hoewel we in de Hub tolken hebben, worden ze tijdens medische afspraken soms niet altijd optimaal geholpen. Hierdoor kunnen onze patiënten hun eigen gezondheid soms niet goed zelf opvolgen, omdat ze de instructies niet begrijpen en communicatieproblemen hebben met het personeel.

Daarnaast is er een geografische barrière: sommige mensen raken verdwaald in het openbaar vervoer, komen te laat en worden niet geholpen. We vragen hen om ruim op tijd te vertrekken, voorzien hen van een plattegrond van de locatie en tonen soms de route via Street View.

Ondanks de moeilijke omstandigheden zien we dat er ook dingen goed gaan. Mensen worden geholpen, en maken opnieuw deel uit van het zorgsysteem: we zien glimlachen terugkeren en hoop opleven

Als een afspraak wordt gemist, moet het hele proces opnieuw gestart worden. In een situatie waarin hun toegang tot medische zorg al complex is en men soms maanden moet wachten op hulp, kan het missen van een afspraak ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Een gezondheid die bovendien al onder druk staat door precaire leefomstandigheden. Bovendien zijn de wachttijden voor een specialist vaak lang, waardoor patiënten ontmoedigd kunnen raken en soms zelfs afzien van zorg.

Wanneer mensen na een gemiste afspraak bij ons terugkomen, vraag ik opnieuw de hulp van een tolk aan. Als deze niet beschikbaar is, maken we gebruik van Google Translate of bellen we een tolk- en vertaaldienst.

Bij een gemiste afspraak nemen we de tijd om te begrijpen wat er misging en zoeken we naar oplossingen om herhaling te voorkomen. Soms kon de persoon de bushalte niet vinden, raakte hij verdwaald op het ziekenhuisterrein, verloor zijn verwijsbrief of liet deze niet zien aan de ziekenhuisbalie. We nemen dan contact op met de de arts of secretaresse om de administratieve of oriëntatieproblemen van de persoon uit te leggen, proberen hen bewust te maken van hun situatie en maken een nieuwe afspraak.

Toegang tot zorg is soms een kwestie van toeval

Een andere barrière is van institutionele aard, bijvoorbeeld als de verwijsbrief van Fedasil te laat aankomt, waardoor de patiënt niet geholpen kan worden. Soms speelt de medewerker bij wie iemand terechtkomt ook een rol, omdat sommige medewerkers niet altijd getraind of bewust zijn van de realiteit van onze patiënten. Als de patiënt zijn verwijsbrief niet bij zich heeft, bellen sommige secretaresses de sociaal assistent om het probleem op te lossen. In hetzelfde ziekenhuis ondernemen anderen deze actie niet, wat leidt tot annulering van de consultatie. Het hangt dus af van de persoon die je treft: soms is toegang tot zorg een kwestie van geluk.

Verontrustende situatie rondom geestelijke gezondheid

Mensen hebben moeite om hulp te krijgen vanwege de overbelasting van het netwerk voor geestelijke gezondheidszorg. Dit leidt tot spanningen en verergert de psychologische nood. De situatie is zorgwekkend. Ondanks deze moeilijke omstandigheden zien we dat er ook dingen goed gaan. Mensen worden geholpen, geïntegreerd en vinden hun weg terug naar het zorgsysteem: we zien glimlachen terugkeren en hoop opleven. De strijd die we voeren en onze inzet zijn oprecht; we moeten de barrières tot zorg blijven ontmantelen en ons pleidooi voor een gelijke toegang tot zorg blijven voortzetten.