Niet-opvangbeleid: nieuw regeringsbeleid verstevigt humanitaire crisis in Belgische samenleving

Artsen Zonder Grenzen, Dokters van de Wereld, Vluchtelingenwerk Vlaanderen, le CIRÉ, BelRefugees, Caritas International en de Humanitaire Hub hekelen het Belgische beleid van niet-opvang en de negatieve gevolgen ervan voor asielzoekers in ons land. Dit beleid lost de humanitaire crisis niet op, maar institutionaliseert deze. De recente uitspraak van minister Van Bossuyt dat geen enkele asielzoeker op straat zou slapen, is geenszins waar, zoals de 7 organisaties dagelijks vaststellen. 

Een systematisch beleid van niet-opvang

Ondanks de meer dan 15.000 veroordelingen van nationale en internationale rechtbanken, intensiveert de Belgische federale regering haar illegale strategie van systematische uitsluiting verder. In wat de facto het meest restrictieve migratiebeleid in de Belgische geschiedenis is, blijven duizenden mensen dakloos en hebben zij geen toegang tot gezondheidszorg en sociale steun.

De nieuwe coalitieregering "Arizona", die in januari 2025 werd gevormd, vermindert het aantal opvangplaatsen, sluit bepaalde groepen systematisch uit (met name alleenstaande mannen en asielzoekers met een beschermingsstatus in een ander EU-land, bekend als "M-statussen") en schaft sociale diensten voor veel asielzoekers volledig af.

Nochtans worden de wijzigingen, die in juli door het parlement werden aangenomen en sinds augustus van kracht zijn, breed bekritiseerd door de Raad van State, het VN-vluchtelingenagentschap (UNHCR) en vele maatschappelijke organisaties.

Humanitaire gevolgen: duizenden mensen dakloos en zonder zorg achtergelaten

De Belgische regering negeert gewetenloos haar wettelijke verantwoordelijkheden onder meer op de volgende gebieden en de gevolgen zijn rampzalig: 

• Huisvesting: Minder dan 1 op de 10 asielzoekers (9%) die gebruik maken van de Humanitaire Hub in Brussel wordt opgevangen in een Fedasil-centrum. De overgrote meerderheid van hen slaapt op straat, in noodopvang of in kraakpanden, omdat de wachttijden voor noodopvang vaak langer zijn dan de duur van het voorgestelde verblijf.
• Gezondheidszorg: De toegang tot medische zorg is ernstig beperkt. Humanitaire organisaties melden dat bijna 9 op de 10 (88%) dakloze asielzoekers gezondheidsproblemen hebben die rechtstreeks verband houden met hun precaire levensomstandigheden, waaronder huidaandoeningen, luchtweginfecties en onbehandelde pijn.
• Geestelijke gezondheid: Het psychologisch evenwicht wordt ernstig aangetast. Een grote meerderheid van de asielzoekers zoekt hulp omdat ze in psychische nood verkeren, met veel gevallen van posttraumatische stress, depressie en angst. Gespecialiseerde zorg is grotendeels ontoegankelijk.
• Juridische en sociale ondersteuning: Dakloze asielzoekers hebben vaak geen basisinformatie over hun rechten en worden zonder juridische bijstand geconfronteerd met complexe procedures. 

Niet-begeleide minderjarigen in nood

Niet-begeleide minderjarigen zijn bijzonder kwetsbaar. Velen vermijden officiële opvangcentra vanwege wantrouwen jegens de autoriteiten, wat leidt tot overbevolking in alternatieve opvangcentra en verhoogde blootstelling aan risicovolle omgevingen. Medische studies wijzen op een hoog percentage minderjarigen dat ondervoed is en gezondheidsproblemen heeft.

Een oproep tot onmiddellijke actie

De doelstelling van de regering om België minder "aantrekkelijk" te maken voor asielzoekers heeft geleid tot een toename van de moeilijkheden en de institutionalisering van een humanitaire crisis.

De Raad van Europa, de Raad van State, UNHCR en tal van maatschappelijke organisaties hebben allemaal opgeroepen tot dringende actie, waaronder:

• Het recht op verwelkoming en een waardig leven, zoals vastgelegd in het internationaal en Belgisch recht, respecteren;
• Een aanzienlijke toename van de capaciteit;
• Onderhouden van sociale steunkanalen voor asielzoekers. 

Conclusie

Het huidige beleid van niet-opvang is onaanvaardbaar. Zolang mensen op straat komen te staan en rechterlijke uitspraken niet worden uitgevoerd, schendt België bewust zijn wettelijke en morele verplichtingen. Het beleid van afschrikking ten aanzien van asielzoekers moet stoppen. Enkel een humaan, waardig en op rechten gebaseerd opvangbeleid is België waardig.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: 

• Artsen Zonder Grenzen (AZG): 
  Steven De Bondt, Press & Media (0475 40 60 76)
• Dokters van de Wereld: 
  Emmy Deschuttere (NL), 0492799274; Muriel Gonçalves (FR), 0487 243367, communication
• BelRefugees: 
  Mehdi Kassou, Algemeen Directeur (0472 44 47 26)
• Caritas International: 
  Tom Devriendt – Coördinator belangenbehartiging (0477 99 39 38)
• Humanitaire hub: 
  Astrid Bimson – Medewerker belangenbehartiging en communicatie (0493 40 56 79)
• Vluchtelingenwerk Vlaanderen: 
  Thomas Willekens, beleidsmedewerker (0492 11 27 83)
• Le CIRÉ: 
  Sotieta Ngo, directeur-generaal (0475 95 62 28)