Het proces tegen mensen die vluchtelingen opvangen: een proces van solidariteit

Zestien maanden geleden hebben we de federale regering een operationele oplossing voorgesteld voor het nieuwe probleem dat de transmigranten vormen: de oprichting van een opvang- en doorverwijzingscentrumvoor die honderden mensen, om de situatie in alle waardigheid onder controle te houden.

Het centrum zou de kans bieden om met elke migrant samen te werken aan een efficiënte, wettelijke oplossingvoor zijn migratieparcours. De politie zou niet massaal moeten worden ingezet om migranten “te verjagen”. Er zou evenmin sprake zijn van helikopters, gesloten parkings langs autosnelwegen of omgehakte bomen. Bovendien zouden sterfgevallen als Mawda, Amoulou Ouré – de jonge Guinees die werd verpletterd door de bus waaraan hij zich vastklampte om Brussel te verlaten – en de acht andere dodelijke slachtoffers op twee jaar tijd, die hardvochtig als “bijkomstig” worden benoemd, vermeden kunnen worden. Dankzij het centrum zouden we een institutioneel oog hebben op alle betrokken situaties. Zelfs op financieel vlak zou het goedkoper zijn dan de huidige non-oplossing. En in het licht van de actualiteit, zou het processen als dat waar we vandaag getuige van zijn, kunnen vermijden.

Respect voor de rechtsstaat

Toen Mehdi Kassou, medevoorzitter van BxlRefugees (Plateforme Citoyenne de Soutien aux Réfugiés), Pierre Hublet, algemeen directeur van het Rode Kruis en ikzelf van Dokters van de Wereld, ons voorstel voor Charles Michel herhaalden, was zijn antwoord dat onze vrijgevigheid ons sierde, maar dat het zijn verantwoordelijkheid was ervoor te zorgen dat de rechtsstaat gerespecteerd werd. Dankzij het proces dat vandaag begint, zullen we nog maar eens zien wie de rechtsstaat al dan niet respecteert. Toen de eerste minister ons ontving, was hij op het matje geroepen door rectoren, rechters en balies … die hem eraan herinnerden dat de huiszoekingen een schending waren van de rechtsstaat. Er rees twijfel over zijn onduidelijke interpretatie van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en van het principe van non-refoulement nadat er een beroep gedaan werd op de diensten van Omar al-Bashir [president van Soedan, waarnaar verschillende migranten door de Belgische regering werden teruggestuurd, ondanks het feit dat ze gevaar liepen], de enige staatsleider in functie tegen wie een aanhoudingsbevel loopt van het Internationaal Strafhof.

Nu Dokters van de Wereld vandaag een ernstige enquête publiceert, waaruit blijkt dat één transmigrant op vier het slachtoffer is van politiegeweld, kunnen we ons de vraag stellen aan welke kant de rechtsstaat zich bevindt. Ik heb vertrouwen in justitie. Het is belangrijk te weten wat legaal is en wat niet.

De plaats van de burger

Vandaag heerst er echter nog een ander, minder uitgesproken debat, meer bepaald over de rol van de burgers. Instellingen worden van alle kanten gesommeerd, omdat het hun aan menselijkheid zou ontbreken: bepaalde rusthuizen ten opzichte van ouderen, sommige overheidsdiensten tegenover hun begunstigden … De burgerswillen de solidariteit weer aanwakkeren, met als schoolvoorbeeld het Plateforme Citoyenne de Soutien aux Réfugiés asbl, maar ook burgerbeweging 2€50, Belgium Kitchen …

Het debat rond dit proces nodigt ons uit om de burgers een plaats te geven in de institutionele solidariteit. In welke mate kunnen ze een rol spelen? Met Dokters van de Wereld en de 600 vrijwilligers die zich inzetten om effectief toegang tot zorg te kunnen bieden, ondervinden we dat de burgers in de hoedanigheid van hun rol, individueel of in groep, opgeroepen en erkend kunnen worden door de staat, om diensten zo nodig menselijker te maken. We denken dat de burgers een institutionele rol kunnen spelen in de opvang van asielzoekers, transmigranten, personen met huisvestingsproblemen, gevangenen, slachtoffers van geweld … Dit proces kan het debat weer op gang trekken door eraan te herinneren dat empathie geen probleem is, maar een oplossing.

We hopen dat de angst en onrust van de personen die vandaag worden aangeklaagd, toch tenminste bijdragen tot de bewustmaking dat het helaas de regering is die de rechtsstaat niet respecteert, en ervoor zorgen dat instituten warmlopen voor burgerlijke solidariteit.